Relacje między rodzeństwem


Relacje z rodzeństwem są bardzo istotne w trakcie terapii rodzinnej. Jest tzw. dziecko „chore” i tzw.” dziecko zdrowe”. Kiedy rodzice przychodzą tylko z dzieckiem „chorym” lub dzieckiem „zdrowym”, wówczas dziecko jest najczęściej rozdrażnione. Kiedy przychodzą wszystkie dzieci, to „zdrowe” dziecko powie coś co doprecyzuje naturę objawu, w ten czy inny sposób. Udział w terapii tzw „zdrowego rodzeństwa” jest zawsze niesłychanie konstruktywny, ma ogromne znaczenie w pokonywaniu kryzysów całej rodziny w trakcie terapii. Bardzo istotne w przebiegu terapii jest uwzględnienie potrzeb rozwojowych, życiowych „zdrowego rodzeństwa”.

Z badań wynika, że ważna jest ilość dzieci w rodzinie. W rodzinach wielodzietnych stwierdzono niższy wskaźnik neurotyzmu u dzieci (jako cechy osobowości).

Kolejność urodzeń, miejsce w rodzinie determinuje pewne zachowania i skłonności dzieci.

"Jedyneczka", pierwsze dziecko  rodzinie zazwyczaj musi się nauczyć, że nie jest samo na świecie i że powinno uwzględniać zdanie innych. Często zarządza rodzeństwem, a w życiu dorosłym jest przywódcą. „Jedynka” jest często związana z ojcem, dużo w jego życiu zależy od tego, w jaki sposób rodzice przyjęli swoje pierwsze dziecko.

"Dwójka", drugie dziecko jest związany z matką, jest wrażliwe na sytuacje rozłąki i częściej jest bardziej emocjonalne niż jedynka, potrzebuje zrozumienia, wysłuchania.

"Trójka", trzecie w kolejności dziecko jest odzwierciedleniem związku pomiędzy rodzicami. Obserwuje  bacznie to, co się dzieje w rodzinie, częściej niż inne dzieci niesie w sobie niedokończoną żałobę rodziców po aborcji, poronieniu, śmierci poprzednich dzieci.

"Czwórka", czwarte w kolejności dziecko stabilizuje rodzinę, często jest człowiekiem czynu, robi to co myśli, cierpi z powodu tajemnic, milczenia w rodzinie.

„Piątka", piąte w kolejności dziecko jest żywotne, cierpi, gdy rodzice są nudni i pozbawieni entuzjazmu tzw. „rodzinny filozof”. Piątka potrzebuje ruchu swobody.

„Szóstka", dziecko rodzinne, unika konfliktów, jest ciekawe, wieczny nastolatek. Uwielbia działać dla większej całości, może cierpieć na brak pewności siebie.

"Siedem" to "jedyneczka" która dojrzała i dorosła. Ceni sobie zdolność myślenia, zalety duchowe, może uciekać od odpowiedzialności.

Podejście "PLAN CEL"

Wiele obserwacji wskazuje na to, że każdy z nas, niezależnie od tego, w jakiej kolejności się urodziliśmy, każdy z nas w swoim życiu i w kolejnych cyklach życiowych odzwierciedla bezpośrednio lub pośrednio to, co działo się w rodzie ojca i matki, a także pomiędzy rodzicami w tzw. „okresie Planu Celu”. Podejście PLAN CEL pochodzi z Recall Healing.

Projekt PLAN CEL to okres, który obejmuje okres 18 miesięcy przed zapłodnieniem, zapłodnienie, ciążę, poród, pierwszy rok życia. Wszystkie ważne wydarzenia z obydwu rodzin pochodzenia zapisują się w przestrzeni energetycznej dziecka.

Relacja między rodzeństwem jest najdłuższą relacją jaką mamy w życiu. Bywa bardzo bliska ale może być też wroga. Ilustracją skrajnej wrogości jest historia Kaina i Abla. W tej opowieści to nie miłość rodziców i zazdrość o nią powoduje morderstwo ale odrzucenie przez kogoś o wiele bardziej cenionego. Zastanawiające się, że to Syn Pierworodny ma taką trudność w „przykładnym życiu”, „bez grzechu”. Może pierworodne dziecko zawiera w sobie cień danej rodziny, żyjącej w danej kulturze?

Przejdźmy teraz do omówienia niektórych obserwacji, wniosków i hipotez.

Skutki separacji z rodzeństwem:

Właściwy proces separacji polega na utrzymaniu więzi z tą osobą, zachowaniu jej statusu w rodzinie, utrzymanie komunikacji z nią. Niewłaściwy przebieg separacji mamy wówczas, gdy np. ktoś cieszy się, że ta osoba opuściła miejsce w domu rodzinnym np. zajmuje jej pokój, zyskuje uprzywilejowaną pozycję w rodzinie, zatrzymuje dobra tej osoby, zabiera jej dobre imię, zniesławia, kiedy się o tej osobie nie wspomina.

Według Berta Hellingera, osoba nieobecna w rodzinie jest potem reprezentowana przez członka tej rodziny, który urodzi się później.
Gdy matka lub ojciec nie poradzili sobie z separacją od rodzeństwa to konsekwencją dla jej (jego) dzieci może być :

   Dziecko, które nie utrzymuje kontaktów społecznych
   Dziecko, które jest zachłanne, obmawia innych
   Dziecko, które nie może wyrazić miłości
  Dziecko, które zbliża się nadmiernie do rodzeństwa np. matki i tworzy koalicję z wujkiem lub ciotką w opozycji do ojca. Wrogość wobec partnera manifestuje się poprzez podkupienie, koalicję z dzieckiem.

Utrata rodzeństwa poprzez:
   Rozwód
   Chorobę
   Wypadek
  Aborcję
   Poronienie

Utrata rodzeństwa

Separacja rodzeństwa poprzez rozwód

Wiele napisano na ten temat, wydaje się że rozwód ma zawsze konsekwencje dla rodzeństwa. Rozdzielone rodzeństwo przydzielone do „różnych rodziców” często rywalizuje, kto ma lepiej, komu lepiej się powodzi, kto chodzi do lepszej szkoły, kto wyjeżdża na lepsze wakacje. Dziecko może się identyfikować z płcią rodzica, z którym się wychowuje, może mieć trudność w wyjściu z konfliktu lojalności wobec rodzica z którym mieszka. W efekcie tej trudności dziecku w życiu dorosłym może być trudno znaleźć partnera. U mężczyzny mówilibyśmy o tzw „syndromie Piotrusia Pana”.

Śmierć rodzeństwa
ma zawsze konsekwencje, im większa zdolność rodziny do poradzenia sobie z żałobą, tym skutki mniejsze. Czasem dziecko, które przeżyło śmierć rodzeństwa, zastępuje go rodzicom i nadrabia za dwoje, za siebie i zmarłego np. poprzez niesamowite osiągniecia, rozszerzanie swojej tożsamości o aspekty osobowości zmarłego.

Wypadek
Wypadki są często odtworzeniem zdarzeń nagłych z okresu Projektu Cel rodziców i dziadków (18 miesięcy przed poczęciem, moment poczęcia, ciążę, poród aż do końca pierwszego roku życia dziecka) i dziadków rodzeństwa.
Adoptując się do wypadku rodzina może wybrać strategie „nic się nie stało”, gdzie pokój zmarłego dziecka jest odnawiany, na ścianach wisząc zdjęcia, nie rusza się zeszytów, jego talerz stoi na stole. Trudno odróżnić realne od nierealnego. Dziecko pozostałe przy życiu może się czuć bardzo opuszczone i winne.

Utrata rodzeństwa poprzez aborcję
Sytuacja aborcji pociąga za sobą zazwyczaj trudność matki w poradzeniu sobie z tą sytuacją. Poczucie winy i samokaranie bywa tłumione alkoholem, kompulsywnym jedzeniem, zaniedbywaniem siebie i innymi skłonnościami autodestrukcyjnymi, aż do samookaleczeń i zaburzeń seksualnych. Pod spodem takiej postawy tkwi ogromna złość, furia skierowana do ojca dziecka i czasem przekierowana na któregoś z żyjących dzieci. Dzieci pozostałe przy życiu ponoszą skutki nieprzeżytej żałoby rodziców, skutki ich konfliktu oraz skutki lęku rodziców przed potępieniem i wykluczeniem (np. gdy ktoś się dowie o aborcji). Dzieci utrzymują rodziców przy życiu poprzez zaburzenia zachowania i objawy somatyczne (np. alergie, zapalenia skóry; astma). Wydaje się, że po aborcji częściej dochodzi do poronień przy następnych ciążach.

Ciekawą obserwacją jest to, że kobieta która dokonała aborcji  poprzednim związku może nienawidzić dziecka tegoż mężczyzny z innego związku przenosząc na dziecko swoją agresję wobec siebie i partnera.

Utrata rodzeństwa w wyniku poronienia
Rodzeństwo spodziewa się an ogół braciszka, siostrzyczki, a wiec przeżywa jednocześnie stratę rodzeństwa i uczestniczy w  bólu rodziców.
Często oczekiwania rodziców wobec dzieci, który urodziły się po poronieniach lub zostały adoptowane są bardzo wygórowane, niemożliwe do wypełnienia. Dzieci, które przyszły na świat po poronieniu buntują się, należą do grup subkulturowych, pokazując że standardy rodziców są niemożliwe do spełnienia.

Relacja w sytuacji choroby

Relacja między rodzeństwem w  sytuacji choroby jednego z dzieci
  anoreksja, 
  autyzm, 
   choroba dwubiegunowa

Anoreksja
Zdrowe dziecko jest pozostawione sobie, uwaga rodziców idzie zazwyczaj do dziecka chorego. Dziecko „zdrowe” jest pozostawione samemu sobie i często rodzice dużo więcej od niego wymagają. Pozbawienie uwagi rodziców dziecko może odebrać jako oddzielenie lub porzucenie. Np. młodszy brat od kilku lat ma trudności szkolne, trudności w zaadoptowaniu się w grupie, jego rodzice są wciąż wzywani do szkoły. Starsza siostra uczęszcza do tej samej szkoły, wstydzi się za brata oraz współczuje mu, ostatecznie wchodzi w  rolę opiekunki młodszego brata. Jako opiekunka brata wciąż doznaje niepowodzeń, próbując kontrolować zachowanie brata na terenie szkoły. Dziewczynka traci swoją niezależność, stając się elementem leczenia brata. Ta sytuacja prowadzi często do zaburzeń u dziecka wspierającego np. do dynamiki anoreksji (konflikt z matką nalegającą na pedantyczny porządek w pokoju dziewczynki plus konflikt terytorialny czyli wytrzymywanie nieznośnych zachowań brata bez prawa do wyrażania jakichkolwiek uczuć w tej sytuacji.)

Często tzw. zdrowe rodzeństwo staje się niewidocznym, niekłopotliwym, uczy się lekceważyć swoje potrzeby, może sięgać po środki tłumiące (alkohol, marihuana, jedzenie....)

Autyzm
W rodzinach z dzieckiem chorym na autyzm często nie ma rodzeństwa.
Dziecko z autyzmem uwalnia rodzinę od silnych impulsów agresywnych i często od tajemnicy, którą niesie. Dziecko „zdrowe” może wtedy przejąć impulsy depresyjne, poczucie winy, obniżone poczucie wartości.
To z czym się konfrontuje tzw. „zdrowe” dziecko to trudność cieszenia się swoim szczęściem w obliczu autyzmu. Jest to konflikt psychologiczny, którego doświadcza zdrowe dziecka i jest możliwy do przepracowania w sposób konstruktywny.

Choroba dwubiegunowa
Jeśli rodzeństwo choruje na chorobę dwubiegunową to kontakt z nim jest utrudniony, gdyż dziecko z rozpoznaniem maniakalno depresyjnym jest skupione na własnej osobie. Czasem jedno z rodzeństwa ma skłonności maniakalne a drugie depresyjne. W historii rodzin z chorobą dwubiegunową są wydarzenia typu: spakować się i przenieść gdzie indziej w ciągu dwudziestu minut, śmierci i utraty w trakcie przesiedleń, kłamstwa dotyczące ojcostwa dzieci.

RELACJE Z RODZEŃSTWEM PRZYRODNIM
   zazdrość
  brak wiedzy o rodzeństwie
   choroba rodzeństwa przyrodniego
   śmierć rodzeństwa

Zazdrość
Kiedy jedno z rodziców ma nową rodzinę to dzieci z poprzedniego związku mogą czuć się opuszczone i odczuwać zazdrość w stosunku do nowych dzieci. Kiedy w rodzie jest dziecko „nieślubne” , a fakt ten jest utrzymywany w tajemnicy to dzieci „legalnym” związku mogą wytwarzać sobie niewidocznego przyjaciela, z którym się komunikują, naradzają.  Jeśli dziecko ze związku legalnego chodzi do szkoły i spotka tam dziecko ojca z inną kobietą, wywołuje to duży wstyd i wzmożoną agresję do tego przyrodniego rodzeństwa. Jest to agresja pomiędzy rodzicami  przeniesiona na rodzeństwo przyrodnie.
Ilustracją relacji między rodzeństwem przyrodnim jest np. biblijna historia Józefa i jego braci.
Bracia są wrogo nastawieni do najmłodszego syna, ponieważ Józef był wyróżniany przez ojca. Ich wrogość potęgowało to, że Józef doniósł ojcu, że źle mówiono o jego synach oraz jego zdolność śnienia.

Śmierć rodzeństwa przyrodniego
 Wydaje się, że w przypadku śmierci rodzeństwa przyrodniego dynamika może być dosyć podobna, jak wtedy kiedy umiera rodzeństwo  poczęte z tych samych rodziców.  Jedno z rodziców może być nieobecne, a żyjące dziecko swoimi zachowaniami   i objawami stabilizuje tego rodzica.    

Relacje między bliźniakami
Zazwyczaj relacja między bliźniętami jest silniejsza niż pomiędzy innym rodzeństwem.
Ciąża bliźniacza może być skutkiem tego, co zadziało się w okresie PROJEKT CELU dziecka.
Jest większa tendencja do ciąż bliźniaczych w rodzinach matek, które przeżywają konflikty o miedzę, działkę, z sąsiadami, także jeśli te konflikty występowały u matek i ich babć. Również konflikt z rodzeństwem o spadek zwiększa prawdopodobieństwo ciąż bliźniaczych.
Ciąża bliźniacza może być wyrazem podświadomej tendencji, żeby dzieckiem obdarować dwóch mężczyzn.

Jeśli jedno z dzieci jest adoptowane
Dziecko można adoptować w sytuacji, kiedy zginie rodzic albo zrzeknie się praw do tego dziecka. W przypadku śmierci rodziców dziecko czuje się porzucone na skutek ingerencji losu. Wówczas więź z rodzicami adopcyjnymi jest silniejsza, ale nastrój dziecka może być obniżony.

Jeśli matka biologiczna traktuje dziecko przedmiotowo np. „nie mogę go utrzymać, wyżywić, będzie mi przeszkadzało”, wówczas dziecko jest pasywne w życiu, poddające się zrządzeniom losu, nie wierzy w możliwość osiągnięć.
Jeśli matka biologiczna traktuje dziecko podmiotowo „mogłabym je wyżywić, ale podejmuję decyzję, że je oddaje”, to takie dziecko będzie bardziej aktywne, zwłaszcza na polu zawodowym.
Dziecko adoptowane wnosi do systemu rodziny adopcyjnej cały swój system rodzinny, pamięć rodową i całą swoją biologię.
Psychologiczne dziecko adoptowane identyfikuje się z rodziną adopcyjną. Może przyswoić wzorce zachowań rodziny adopcyjnej, zwłaszcza w przypadku wczesnych adopcji. Niemniej rodzina adopcyjna jest substytutem rodziny biologicznej.
Dzieci adoptowane często nie rozumieją istoty przestrzeni, często mają rozpoznanie dysleksji. Jeśli język rodziny biologicznej i adopcyjnej jest różny, to dzieci mogą mieć kłopot z rozpoznaniem subtelności języka i gorzej rozpoznają niuanse kultury w której się wychowują.

Rodziny adopcyjne mogą mylić przywiązanie z miłością. Jeśli rodzin adopcyjny potrzebuje miłości od dziecka, to może to być bardzo trudne. To raczej rodzic adopcyjny służy dziecku i jego systemowi w jego losie.
Jeśli dziecko nie wie, że jest adoptowane to całe swoje uczucie porzucenia może rzutować na rodziców adopcyjnych.
Dzieci są adoptowane przez pary, które mają trudność z poczęciem lub utrzymaniem ciąży. Pojawienie się dziecka w rodzinie może obniżać poziom lęku i wówczas często dochodzi do poczęcia dziecka biologicznego. Jeśli się pojawi dziecko biologiczne to wtedy wszelkie dynamiki między rodzicami i dziećmi są uwypuklone.