Żałoba to proces powrotu do życia po stracie ważnej osoby. Zazwyczaj obejmuje ten proces (wg Elizabeth Kuebler Ross) 5 etapów. Pierwszą reakcją na stratę bliskiej, ważnej osoby jest szok, zaprzeczanie. Nie możemy uwierzyć w to, co się stało. Mówiąc lapidarnie „nie mieści się nam to wydarzenie w głowie”. Ten etap żałoby może osobie przeżywającej stratę zabrać całą naszą energię psychiczną. Ludzie mogą wtedy wyglądać tak jakby byli nieprzytomni, nieobecni. Większość energii psychicznej może być zajęta wtedy przez proces ogarniania rzeczywistości po śmierci tej osoby.
Następnym etapem przeżywania żałoby jest etap gniewu. Osoba przeżywająca stratę złości się na osobę, która odeszła, o to że czegoś nie zrobiła, nie zadbała o siebie, że ją porzuciła. Osoba ta może szukać przyczyn śmierci w okolicznościach zewnętrznych. Etap gniewu daje osobie, która przeżywa żałobę energię do tego, aby móc wyjść z poczucia bezsilności/niemocy. Poczucie straty, pustki może być bardzo duże. Złość daje energię, aby z tej pustki wyjść.
Etap III żałoby określamy jako targowanie się. Osoba przeżywająca stratę może wtedy chorować i wówczas często pozostaje w kontakcie ze zmarłą osobą. Osoba żyjąca może szukać przyczyny tej śmierci w sobie. Wtedy osoba ta zamienia smutek w samooskarżanie. Osoba przeżywająca żałobę może szukać rewanżu za śmierć bliskiej osoby. Część osób na tym etapie może mieć objawy zaburzeń psychicznych. Ból psychiczny może chronić przed innymi bolesnymi uczuciami jak np. poczucie winy. Na tym etapie żałoby osoba przeżywająca stratę może często uzależnić się od środków przeciwlękowych lub też od alkoholu, innych substancji psychoaktywnych. Jeśli relacja z osobą, która odeszła była trudna to prawdopodobieństwo utknięcia na którymś etapie żałoby jest bardzo duże.
Jeśli uda się osobie przeżywającej stratę przedrzeć przez te etapy, to dopuszcza do świadomości fakt, że zmarłej osoby nie ma wśród żywych. Wtedy powraca ból, smutek. Na tym etapie osoba przeżywająca stratę może zadać sobie pytanie „ Kim była osoba, która odeszła?. Jaką rolę pełniła w jej życiu?”.
Ostatni etap żałoby to akceptacja straty. Musimy wrócić do życia, które nigdy już nie będzie takie jak wcześniej, kiedy osoba zmarła żyła. Ludzie na różne sposoby wypełniają lukę po osobach, które odeszły. Żona po stracie męża może wejść w relację z inną osobą. Innym sposobem wypełnienia pustki po osobie zmarłej może być podjęcie jakiejś aktywności społecznej, rodzinnej. Nie mniej często zdarza się, że pustka po śmierci osoby jest łagodzona przez picie alkoholu, zażywanie leków uspokajających.
Z tematem nieprzeżytej/niedokończonej żałoby pracujemy na grupie terapeutycznej „Odnaleźć swoją siłę”.
Opracowała Teresa Ossowska
